In Our Time

We trappen dit minifestival af met de film waarmee alles begonnen is: In Our Time. Deze film kan met enige zekerheid het begin van de New Wave genoemd worden.

Nu, een New Wave is altijd een reactie op een status quo, dus kunnen we ons afvragen: hoe zag het cinematografische landschap van Taiwan eruit in het begin van de jaren tachtig?

Om het diepgaande effect van de New Wave te begrijpen, moet je ook iets begrijpen van Taiwans geschiedenis. Er was namelijk tot eind jaren vijftig niet echt sprake van cinema in Taiwan. In de eerste helft van de 20e eeuw was Taiwan een Japanse kolonie, en werden vooral Japanse films in Taiwan vertoond. Maar na de Chinees-Japanse oorlog werd Taiwan opnieuw geclaimd door China. Wanneer er toen een burgeroorlog uitbrak in China, en de communistische partij aan de macht kwam, trok de nationalistische regering, de KMT, zich terug naar Taiwan. In het einde van de jaren veertig vluchtten ongeveer een miljoen Chinese burgers met hen mee naar Taiwan. Hierdoor ontstond de splitsing tussen de Republiek of China in Taiwan en de Volksrepubliek in China. En het is op dit punt dat langzaam de cinematografische geschiedenis van Taiwan een vlucht neemt. Want de nationalistische regering, de KMT, begon het potentieel van cinema als propagandamachine te zien. Ze begonnen een massa aan films te produceren in wat zij het 'Gezond Realisme' noemden. Het waren films die zich afspeelden in het landelijke Taiwan, met hard werkende boeren op de velden, dankbaar voor wat de regering voor hen deed. De spreektaal was Mandarijns, aangezien deze films ook een instrument waren om de taal en de Chinese identiteit te versterken bij de inheemse Taiwanese bevolking, die zich vooral nog Japans voelde, cultureel gezien.

Maar in de jaren zeventig begon de populariteit van deze films af te nemen. Voornamelijk omdat er op dat moment een nieuwe generatie klaarstond. Een generatie die grootgebracht was door Chinese immigranten, maar opgroeide in een snel moderniserend en technologiserend Taiwan. Hun band met de Chinese identiteit was niet meer zo sterk, maar ze voelden zich ook niet Taiwanees. Ze waren immers sterk beïnvloed door andere culturen, zoals de zeer populaire Hong Kong en Japanse films, en de Amerikaanse cultuur, aangezien Amerika alle anticommunistische landen, zoals Taiwan, sterk steunde.

Dus de regering keek naar wat de Hong Kong cinema en de Franse New Wave zo populair had gemaakt, namelijk: investeren in jong talent. En dat bleek natuurlijk de juiste weg te zijn. Dus gaven ze carte blanche aan enkele jonge, vrij onervaren filmmakers.

Dit resulteerde in twee portemanteau- of anthologiefilms: een verzameling van een aantal kortfilms met een gemeenschappelijk thema. De eerste daarvan, is de film van vanavond: In Our Time. Vier filmmakers maakten een kortfilm over hoe het is om op te groeien in Taiwan in respectievelijk de jaren vijftig, zestig, zeventig en tachtig. Dit zou het begin zijn van de New Wave, zowel historisch als thematisch. Omdat, zoals je zult zien, de meeste New Wave-films draaien om dit gemeenschappelijke thema: opgroeien. Deze verloren, zoekende generatie die ik eerder noemde, deze jonge mensen op zoek naar een identiteit in het moderne Taiwan, zou de basis vormen voor de New Wave. Terwijl hun ouders droomden van terugkeer naar het moederland China, moest deze nieuwe generatie een onbekende toekomst voor zichzelf uitvinden. Het is dan ook geen wonder dat veel van de New Wave-films coming-of-age-films zijn, waarin het opgroeien van de hoofdpersonages parallel loopt met de volwassenwording van een natie.

Maar zoals je zult zien in de film van vanavond, behandelt elke regisseur dit thema op zijn eigen manier. Eén van de regisseurs, en ik daag jullie uit om te raden welke van deze kortfilms van hem is, zou uitgroeien tot een van de belangrijkste figuren in de Taiwanese cinema, en zelfs de arthouse cinema wereldwijd, en dat is Edward Yang. Na zijn kortfilm voor deze anthologie zou hij de ‘ring leader' worden van een groep jonge geïnspireerde filmmakers die de New Wave zouden vormen. Ze kwamen samen om Europese arthouse-films bespreken, en in de beginjaren waren ze allemaal verweven met elkaars films; Hou Hsiao-hsien speelt de hoofdrol in Yangs film Taipei Story, Yang bepaalde de muziek voor Hous film en speelde een kleine rol in A Summer at Grandpa’s, Sylvia Chang gaf Yang zijn eerste opdracht als regisseur voor een TV-aflevering, en zij speelt ook in de laatste kortfilm van In Our Time, en in sommige latere films van Yang. Ik zou nog even door kunnen gaan.

Maar naarmate de jaren verstreken, gingen ieder vooral zijn eigen weg. De Taiwanese media was in die tijd ook behoorlijk hard voor hen: ze beweerden namelijk dat de New Wave enkel films maakten om prijzen te winnen op Europese festivals, en niet voor de gewone Taiwanese burger. In de late jaren tachtig groeiden de groep uit elkaar, maar gelukkig stond er tegen die tijd een nieuwe generatie klaar om de Taiwanese cinema nieuw leven in te blazen. Dit is wat de 'Tweede Wave' wordt genoemd, waarvan de meest populaire regisseurs zijn: Tsai Ming-liang, met zijn Rebels of the Neon God die je morgenavond zult zien, en Ang Lee, die enorme kaskrakers in Hollywood zou maken zoals Brokeback Mountain en Crouching Tiger Hidden Dragon. Dit was alleen mogelijk dankzij deze eerste generatie die de weg vrijmaakte voor jonge, unieke filmmakers zoals Ang Lee.

In deze vier kortfilms bespeuren we al opvallend veel kenmerken van wat de New Wave zal inhouden: de zoektocht naar identiteit van de hoofdpersonages die de zoektocht van Taiwan weerspiegelt, de opvallende aanwezigheid van kinderen, long shots, een focus op het alledaagse leven en alledaagse mensen weg van de spectaculaire melodrama’s en martial arts films, de snelle modernisering van de Taiwanese maatschappij die schuurt met de traditionele waarden. Deze films schetsen een mooi beeld van de modernisering van Taiwan in de jaren 80.

De combinatie van sociaal realisme met een moderne esthetiek, een observatiegericht en niet subjectgerichte manier van kijken. Het Italiaanse neorealisme is dan ook een zeer grote bron van inspiratie. Zo zal je zal zien dat het hier niet om grote helden gaat, maar over normale mensen met normale levens. Geen groot spektakel, maar het spektakel net zoeken in het kleine, dagdagelijkse bestaan.